Машка неплодност преставува неможност да се добие потомство поради фактори кои се единствено поврзани со мажот. Меѓу тие фактори се малата продукција на семена течност (сперма), неподвижни сперматозоиди, лошо формирани (малформирани) сперматозоиди или прекини кои оневозможуваат нормален доток на сперма. Овие состојби може да бидат резултат на болести, инфекции, хронични здравствени проблеми, повреди и/или надворешни фактори како што е изложеност на одредени хемиски реагенси.
Меѓу најчестите причини за машки инфертилитет се вбројуваат:
Проширени вени (Варицоцелес)
Варицоцелес се прошиени вени во семените ќеси (сцротум), Се појавуваат бидејќи крвта правилно не протекува низ нив. Овие проширени вени предизвикуваат дополнително количество на крв да се задржува во семените ќеси што пак има негативен ефект на создавањето сперма. Тоа е една од најчестите причини за инфертилност и може да се корегира со мал хируршки зафат.
Проблеми со каналите
Каналите низ кои се пренесува спермата може да отсуствуваат. Може отсуството да е билатерално (на двете страни) и вродено или да се механички блокирани поради кила или оперативи зафати, или со ткиво од зараснување како одговор на инфекции. Спермата се создава во семените каналчиња и потоа се носи во уретрата што всушност е каналот низ кој мажите уринираат и ејакулираат. Спермата мора да помине низ ејакулаторните канали за да дојде од семените канали до уретрата.
Имунолошки инфертилитет
Мажите може да развијат имунолошки одговор, антитела, кон сопствената сперма. Причини за ова се повреди на семениците (тестес), големи проширени вени во тој регион, операции на истите или неразјаснети причини.
Овие антитела веројатно имаат ефект на неколку процеси при фертилизацијата: како што се да му отежнат на сперматозоидот да навлезе во матката или да се поврзае за и навлезе во јајце клетката.
Потешкотии со ерекција и ејакулација
Околу 5% од двојките со инфертилитет имаат фактори поврзани со самиот полов однос. Тука се вклучени неможност да се во вопостави и одржи ерекција, прерана ејакулација, неможност за ејакулација, ретроградна (повратна) ејакулација, несоодветно временско планирање на половите односи и претерано самозадоволување (мастурбација). Најчестиот проблем е всушност малиот број на полови односи во тек на месецот. Потврдено е дека 5 од 6 претходно фертилни двојки, ќе забременат во периодот од 6 месеци ако имаа односи 4 пати неделно. Споредено со тоа, само 1 од 6 исто така фертилни двојки ќе забремени ако имаат односи еден пат во неделата.. Самозадоволувањето кое води до ејакулација предизвикува губење на сперма и со тоа намален број на сперматозоиди во наредниот ејакулат. Не се препорачува доколку двојката се обидува да зачне дете.
Проблеми со активноста на семениците (тестес)
Ова генерално се однесува на неможноста делот од семениците кој инаку произведува сперма да создаде соодветен број на зрели сперматозоиди. Ова може да се случи во било која фаза од создавањето поради состојби како што се кога во семениците сосема отсуствуваат клетки кои се делат за да станат сперматозоиди-Сертолиеви клетки или спермата неможе да го заврши својот развиток поради тоа што од неразјаснети причини се заглавува во некоја фаза од делбата. Во некои случаи поради генетски абнормалности, хормонални фактори или проширени вени, бројот на произведени сперматозоиди може да биде толку мал што само неколку или воопшто не се присутни во ејакулатот. Но, и во овие случаи, тој мал број на сперматозоиди може да бидат колектирани со методите на напредната репродуктивна технологија и да се добие успешна бременост.
Скриени семеници (Црѕпторцхидисм)
Терминот се однесува на состојба кога кај детето по раѓањето се утврдува дека семениците не се целосно спуштени во семените ќеси. Поради тоа што семениците се многу чувствителни на температура, ако истите не е спуштат до адолесценција, тие ќе престанат сосема да произведуваат сперма, а поглема е стапката и на малигнитет. Препораката е на околу едногодишна возраст, ако самите не се спуштат, да се направи хируршки зафат со кој ќе се доведат во позиција со што се зголемува можноста за нормален фертилитет.
Лекарства
Бројни лекарства може да имаат негативен ефект на создавањето на сперматозоиди. Ваквото дејство е опишано на упатството на самите лекови. Меѓу другите типови на лекови, овде спаѓаат и некои антибиотици како што се Нитрофуран, Ерѕтхромѕцин, Гентамицин. Во групата пак на лекови кои предизвикуваат еректилна дисфункција, разбирливо, спаѓаат повеќето антипсихотици и антидепресиви.
Хормонални пореметувања
На семениците им е потребна стимулација од хормоните на хипофизата за да произведуваат сперма. Доколку тие отсуствуваат, продукцијата ќе се намали или ќе отсуствува. Важно е дека мажите кои земаат андрогени (стероиди) за боди билдинг, било орално или со инјектирање, ја прекинуваат продукцијата на хормони за создавање сперма.
Инфекции
Мажите може да имаат инфекции кои може да бидат на простатата (простатитис), на надсеменикот (епидидѕмитис)или на семениците (орцхитис).
Вирусни инфекции на семениците по пубертетот може да предизвикаат сериозни оштетувања, дури и неповратна неплодност. Бактериските инфекции или сексуално преносливите болести може да предизвикаат затворање на каналите. Во тој случај, пациентот има нормално производство на сперма, но каналите по кои таа патува се затворени.
Активните бактериски и вирусни инфекции може да имаат негативен ефект на создавањето или функционирањето на спермата. Лабораториски испитувања треба да се спроведат ако постои сомневање за микроорганизми. Тие најчесто ги вклучуваат сексуално преносливите болсти како што се Мѕцопласма, Уреапласма Цхламѕдиа., по што ако се детектирани се зема терапија со антибиотици и бројот на сперматозоиди се враќа во нормала. Нетретирани инфекции може да го намалат трајно бројот на сперматозоиди.
Квалитетот на спермата може да биде значително подобрен доколку се внимава на некои фактори. Такви се:
- Пушење
Пушењето и токсините од истото, предизвикуваат 23% намалување на концентрацијата на спермата и 13% намалување на подвижноста на сперматозоидите (средна вредност од повеќе студии). Во поблага форма, пушењето предизвикува зголемен прој на сперматозоиди со абнормална форма и токсичност на семената плазма (течноста која се ејакулира заедно со сперматозоидите). - Рекреативни дроги
Марихуаната (цаннабиноид) го намалува општиот број на сперматозоиди, нивната подвижност и нормална морфологија. Го намалува и нивото на хормони, пред се тестостеронот во плазмата. Кокаинот, дури и ако многу ретко се конзумира, предизвикува намалување на општиот број на сперматозоиди, нивната подвижност и нормална морфологија. Овие ефекти може да се забележат кај мажи кои конзумирале дури и 2 години пред извршената анализа на сперма. Кокаинот ја намалува и способноста на сперматозоидите да навлезат во матката.
Анаболичните хормони (машки хормони) кои се употребуваат за да се зголеми мускулната маса и да се подобри атлетската способност го спречуваат создавањето на тестостерон во семениците што предизвикува значително намалување на создавањето на сперма или комплетно отсуство на истото. - Алкохол
Умерена употреба на алкохол не влијае на создавањето на сперма. Но прекумерната употреба, влијае на хормоните, а со тоа и на создавањето на сперма. Влијанието може да биде предизвикано и ако прекумерната употреба предизвика несоодветна функција на црниот дроб или недостиг на некои хранливи состојки. - Лубриканти
Повеќето се штетни за спермата и затоа не треба да се употребуваат доколку се планира семејство. - Вежбање
Стесот и прекумерната тежина негативно влијаат на бројот на сперматозоиди и квалитетот. Поради тоа, одржувањето на тежината и намалувањето на стесот со здрава исхрана и вежби, има позитивен ефект. Аеробните тренинзи го подигаат нивото на тестостерон со што се зголемува продукцијата на сперма. Но, само доколку се умерени. Мажи кои трчаат повеќе од 150 км неделно или велосипедисти кои возат повеќе од 80 км неделно имаат намалена сперматогенеза. - Високи температури
Треба да се избегнуваат средини кои ја зголемуваат температурата во семените ќеси. Такво е на пример носењето на тесна долна облека која ги држи семениците блиску до телото и така предизвикува притисок и зголемена темпретура во нив, што пак води до намалена продукција на сперма. Врели бањи, сауни, дури и лаптоп компјутери кои создаваат топлина, а се потпрени во тој регион, може да влијаат бидејќи дури и мало зголемување на темпера турата има негативен ефект на продукцијата. - Витамини и антиоксиданси
Витаминот С е есенцијален за синтезата, развитокот и одржувањето на нормалната сперма. Го намалува и прилепувањето (аглутинација) на сперматозоидите еден за друг. Витамнот Е го намалува оштетувањето предизвикано до слободните радикали. Недостигот на витаминот В9 (фолна киселина) е поврзан со ниска концентрација на сперматозоиди. Цинкот е важен за функција на простатата,која пак произведува дел од семената течност. - Вијагра
Не е докажано дека влијае на плодноста кај мажите или дека влијае на концентрацијата на спермата. Но, со самото тоа што овозможува еректилна функција, помага во половиот однос.
Доколку повеќе од една година без успех партнерите активно се обидуваат да зачнат дете, тогаш се предлага да се изврши контрола на плодноста. Кај мажот тоа подразбира анализа на семената течност (сперма). Тоа е безболна метода која го одредува количеството и квалитетот на спермата. За анализа, потребно е да се достави примерок колектиран со мастурбација во стерилен сад (чашка за урина).